Jedno od najznačajnijih dela srpske književnosti, Gorski vijenac Petra II Petrovića Njegoša, dobilo je novo izdanje na engleskom jeziku, pod naslovom The Highland Wreath, u prevodu srpskog pisca i esejiste Momčila Selića.
Ovaj dosad neobjavljeni prevod, rađen sa dubokim razumevanjem jezika, konteksta i poetike, prenosi stranim čitaocima snagu Njegoševog stiha, ritam narodnog deseterca i složenost jednog od ključnih tekstova srpske i crnogorske književnosti.
Kada klasik postane savremen
Gorski vijenac se već decenijama smatra vrhuncem južnoslovenske književnosti, delom koje spaja epiku, dramu i filozofsku poeziju. U ovom spevu susreću se sloboda i čast, kolektivna i pojedinačna borba, moral i tradicija, kao i pitanje šta zajednica radi kada je dovedena do ivice opstanka.
Novi prevod na engleski, pod naslovom The Highland Wreath, otvara to delo čitaocima koji ne govore srpski, ali žele da razumeju jedan od temeljnih tekstova srpske kulture.
Od epskog stiha do filozofske dileme
Gorski vijenac je mnogo više od istorijskog pesničkog zapisa. Pisano u formi narodne epike, delo pruža panoramski prikaz Crne Gore krajem XVII veka, društva pritisnutog spoljašnjim vojnim, političkim i verskim okolnostima.
Spev je istovremeno epska drama, filozofski traktat i politička parabola. Njegoš koristi jedan istorijski događaj kao okvir kako bi otvorio pitanja moći, odgovornosti, kolektivnog identiteta i cene slobode. Upravo ta višeslojnost učinila je da se Gorski vijenac čita i tumači već generacijama.
Reči koje i danas izazivaju raspravu
U središtu priče nalazi se odluka pravoslavnih Crnogoraca da se suoče s onima koji su prešli u islam i, kako se u delu sugeriše, stali na stranu tlačitelja. Reč je o brutalnom, ali istorijski zabeleženom događaju, koji je do danas ostao jedna od najosetljivijih tačaka u tumačenju Njegoševog speva.
Savremeni čitalac u tom motivu ne nalazi samo priču o prošlosti, već i povod da razmišlja o granicama identiteta, o tome šta zajednica smatra izdajom, gde počinje a gde prestaje legitimna odbrana, i kako se istorijski mitovi oblikuju i koriste.
Prevod koji čuva snagu originala
Selićev prevod ne pokušava da ublaži napetosti i dileme koje delo nosi, već ih prenosi u engleski jezik onakve kakve jesu. Oslanjajući se na poznavanje srpske tradicije, jezika i istorijskog konteksta, prevodilac nastoji da sačuva i uzvišeni ton, i etičku dramu, i složenu metaforiku Njegoševog stiha. Kao autor više knjiga i publicista, Momčilo Selić pristupa prevodu s poštovanjem prema originalu, ali i sa svešću da je zadatak prevodioca da strancu približi duh dela, a ne samo njegovu formu.
Knjiga koja menja pogled na Balkan
The Highland Wreath predstavlja važan doprinos međunarodnoj recepciji Njegoševog dela. Ovo izdanje otvara Gorski vijenac novim čitaocima i novim tumačenjima, ali i nudi drugačiji pogled na Balkan, njegove istorijske traume, trenutke herojstva i neprekidnu borbu za slobodu. Za strane čitaoce, knjiga je ulaz u složeni svet južnoslovenskih mitova i istorije. Za domaću publiku i dijasporu, ona je prilika da vide kako jedno nacionalno delo živi u drugom jeziku, a da pritom zadrži svoju snagu, ritam i težinu.
The Highland Wreath otvara novo poglavlje u čitanju Njegoša na engleskom jeziku, a ovaj i mnoge druge klasike i kapitalna dela dostupni su u Vulkan knjižarama i na vulkani.rs.
